W oszacowaniu wartości firmy wykorzystuje się metody wyceny, które różnią się pod względem metodologicznym. Decyzja o wyborze danej metody powinna być poprzedzona dogłębną analizą przedmiotu wyceny, czyli firmy, oraz jej otoczenia rynkowego. Nie każda metoda wyceny będzie odpowiednia dla konkretnego przedsiębiorstwa.
Stosowane w praktyce metody wyceny firmy można podzielić na cztery następujące grupy:
- metody dochodowe,
- metody porównawcze,
- metody majątkowe,
- metody mieszane.
Metody dochodowe wyceny firmy
Metody dochodowe (po angielsku „income method”) bazują na założeniu, że wartość obecna firmy jest odzwierciedlana poprzez strumienie dochodu ekonomicznego, które firma wygeneruje w przyszłości, realizując działalność biznesową.
Kluczowe w tej metodzie są poprawnie sporządzone prognozy finansowe dotyczące kluczowych elementów bilansu oraz rachunku zysków i strat, a przede wszystkim – przepływów gotówkowych. Prognozowane wartości strumieni gotówkowych są sprowadzane do wartości bieżącej przy użyciu stopy dyskontowej.
Stopa dyskontowa to kolejny kluczowy element metody dochodowej. Wysokość tej stopy powinna odzwierciedlać ryzyko uzyskania w przyszłości przez firmę prognozowanych strumieni „dochodu”.
Najczęściej stosowane metody dochodowe to:
- metoda zdyskontowanych przepływów pieniężnych (z ang. „discounted cash flows method”, czyli DCF),
- metoda zdyskontowanych zysków (z ang. “discounted future earnings method”),
- metoda zdyskontowanych dywidend (a ang. “discounted dividends method”).
Metoda porównawcza (rynkowa)
Metoda porównawcza wykorzystuje założenie, że rynek podlega zasadom konkurencji i funkcjonuje w równowadze, co oznacza, że firmy z tej samej branży i o podobnym profilu działania powinny być wyceniane na podobnym poziomie. Oczywiście, należy pamiętać o uwzględnieniu różnic pomiędzy firmami poprzez zastosowanie odpowiednich korekt przy szacowaniu wartości firmy.
W uproszczeniu można powiedzieć, że wycena firmy tą metoda polega na odrzuceniu skomplikowanych analiz i obliczeń, a skoncentrowanie się na tym, co „mówi rynek”. Z tego powodu, metodę porównawczą często określa się jako metodę rynkową (po angielsku „market method”).
Materiału porównawczego poszukuje się przede wszystkim pośród podobnych firm, które są notowane na giełdzie papierów wartościowych. Wykorzystuje się również wyceny transakcyjne, które zostały osiągnięte w przypadku sprzedaży firm na rynku pozagiełdowym.
Wyceny firmy metodą porównawczą dokonuje się przy zastosowaniu wskaźników, które są oparte o kluczowe kategorie finansowe. Najczęściej, do porównań wykorzystuje się następujące wskaźniki:
- cena – do – zysku netto, czyli tzw. P / E,
- wartość przedsiębiorstwa – do – EBIT, czyli Enterprise Value / EBIT,
- wartość przedsiębiorstwa – do – EBITDA, czyli Enterprise Value / EBITDA.
Metody majątkowe wyceny firmy
Metody majątkowe wyceny firmy (po ang. asset-based methods”) opierają się na założeniu, że wartość firmy wynika z wartości jej majątku po odliczeniu zobowiązań.
Majątek firmy to zarówno aktywa trwałe, jak i obrotowe. Majątek trwały to przykładowo nieruchomości, maszyny czy urządzenia, a także aktywa niematerialne jak oprogramowanie. Aktywa obrotowe to przede wszystkim zapasy, należności czy gotówka.
Zobowiązania przedsiębiorstwa dzieli się na zobowiązania handlowe, zobowiązania względem ZUS czy US, a także zobowiązania finansowe, czyli pożyczki i kredyty.
W grupie kluczowych metod majątkowych znajdują się następujące metody wyceny firmy:
- metoda skorygowanych aktywów netto (po ang. „adjusted net asset method”),
- wartości likwidacyjnej (po ang. „liqudation value method”),
- wartości odtworzeniowej (po ang. „replacement value method”).
Każda z wyżej wymienionych metod majątkowych przyjmuje nieco inne podejście do szacowania wartości majątku i zobowiązań, a w tym:
- metoda skorygowanych aktywów netto poszukuje się wartości rynkowych dla poszczególnych elementów majątku i zobowiązań firmy,
- metoda likwidacyjna bazuje na założeniu, że na wartość poszczególnych składników majątku w dużej mierze wpływa przymus związany z likwidacją firmy lub ograniczeniem jej działania (restrukturyzacja),
- metoda odtworzeniowa bazuje na szacowaniu kosztów odtworzenia danych aktywów.
Metody wyceny firmy mieszane
Metody mieszane wyceny przedsiębiorstwa opierają się na założeniu, że wartość firmy wynika zarówno z wartości majątku i zobowiązań, jak i zdolności firmy do generowania dochodu. Innymi słowy, metody te wykorzystują założenia metodologiczne metod dochodowych i majątkowych.
Do głównych metod mieszanych zalicza się następujące metody wyceny firmy:
- metoda niemiecka,
- metoda szwajcarska,
- metoda mnożnika zysku dochodowego.
Warto zaznaczyć, że Polska Federacja Stowarzyszeń Majątkowych (PFSRM) nie rekomenduje metod mieszanych do dokonywania wycen przedsiębiorstw.
Autor: Mariusz Malec
Mariusz Malec to założyciel i zarządzający firmą doradczą Private Equity Consulting www.private-equity.pl. Prowadzi specjalistyczny blog. Firma wspiera przedsiębiorców między innymi w zakresie sprzedaży i wyceny firmy oraz pozyskiwania kapitału.